Έγκλειστα δόντια (φρονιμίτες, κυνόδοντες, υπόλοιπα δόντια)

Έγκλειστα ή ημιέγκλειστα δόντια βρίσκονται αρκετά συχνά σε διάφορες θέσεις στην άνω και κάτω γνάθο. Μεταξύ των εγκλείστων δοντιών τη μεγαλύτερη, κατά σειρά συχνότητα έγκλεισης εμφανίζουν οι σωφρονιστήρες της κάτω γνάθου (54,04%) οι σωφρονιστήρες της άνω γνάθου 37,55%, οι κυνόδοντες της άνω γνάθου 4,57% και ακολουθούν με πολύ μικρότερη συχνότητα οι προγόμφιοι, οι γομφίοι και οι τομείς. 

Η ύπαρξη ενός εγκλείστου δοντιού διαπιστώνεται μόνο ακτινογραφικά, όταν ερευνάται ο λόγος απουσίας του από τον οδοντικό φραγμό ή ελέγχεται η αιτιολογία διαφόρων συμπτωμάτων όπως φλεγμονή, πόνος, τα οποία δεν δικαιολογούνται διαφορετικά και ενδέχεται να προέρχονται από κάποιο έγκλειστο δόντι.Η διαπίστωση της ύπαρξης ενός εγκλείστου δοντιού γίνεται συνήθως, από τον γενικό οδοντίατρο που καλείται να εκτιμήσει, να ενημερώσει και να παραπέμψει τον ασθενή στον Γναθοχειρουργό, προκειμένου να αποφασισθεί  εάν ο έγκλειστος πρέπει να οδηγηθεί στον οδοντικό φραγμό ή να αφαιρεθεί.

Η προεγχειρητική αυτή εκτίμηση πρέπει να βασίζεται αφενός στο ιατρικό ιστορικό και στην κλινική εξέταση του ασθενούς και αφετέρου στην απεικονιστική εξέταση του εγκλείστου δοντιού.Το ιατρικό ιστορικό του ασθενή παρέχει πληροφορίες για την ηλικία του, που είναι καθοριστικός παράγων για την τύχη των εγκλείστων δοντιών (π.χ. στα νεαρά άτομα οι έγκλειστοι κυνόδοντες πρέπει να οδηγούνται στο φραγμό με χειρουργική και ορθοδοντική θεραπεία ενώ σε ένα ηλικιωμένο άτομο η απόφαση μπορεί να είναι διαφορετική) την κατάσταση της υγείας του όσον αφορά διάφορα γενικά νοσήματα (καρδιοπάθεια, μεταβολικά νοσήματα, υπέρταση, ψυχική νόσο) και την πιθανή φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνει για αυτά με σκοπό, να δοθεί η κατάλληλη προεγχειρητική αγωγή στον ασθενή, για να προληφθούν οι διάφορες επιπλοκές.

Η κλινική εξέταση του ασθενή παρέχει πληροφορίες για την ύπαρξη φλεγμονής, αποστήματος, τερηδόνας στο έγκλειστο ή στο παρακείμενο δόντι, ψηλαφητή προβολή της μύλης αυτού, έλλειψη μονίμων δοντιών που κανονικά θα έπρεπε να έχουν ανατείλει στο φραγμό. Οι πληροφορίες αυτές είναι απαραίτητες για τη σωστή σχεδίαση του πλάνου θεραπείας.

Η απεικονιστική εξέταση των εγκλείστων δοντιών παρέχει πληροφορίες για τον αριθμό αυτών, τη φορά έγκλεισης, το βάθος έγκλεισης, την σχέση αυτών με τα πλησίον ευρισκόμενα ανατομικά μόρια και την ύπαρξη βλαβών στο οστούν ή τα γειτονικά δόντια, που βοηθούν στην σωστή σχεδίαση της χειρουργικής επέμβασης για την αφαίρεση αυτών ή της ορθοδοντικής θεραπείας για μετακίνησή τους στον οδοντικό φραγμό.
Η απεικονιστική εξέταση γίνεται με συμβατικές ακτινογραφικές τεχνικές ή με συμβατικές τομογραφικές τεχνικές ή με αξονική τομογραφία και θα μας δείξει:

 Α. Για τους σωφρονιστήρες:

• Τον αριθμό τους.
• Τη φορά έγκλεισης (εγγύς γωνιώδης κάθετη, οριζόντια, άπω γωνιώδης, εγγκάρσια). Οι σωφρονιστήρες της κάτω γνάθου με οριζόντια ή εγγύς γωνιώδη φορά σχετίζονται με την συχνότερη εμφάνιση βλαβών γι αυτό πρέπει να αφαιρούνται. Η φορά έγκλεισης είναι χρήσιμη για την σχεδίαση της επέμβασης όσον αφορά το μέγεθος του κρημνού και τον διαχωρισμό της μύλης από τις ρίζες του δοντιού εάν χρειάζεται, προκειμένου να εξαχθεί  ευκολότερα (οριζόντιος έγκλειστος)
• Τα βάθος έγκλεισης του μέσα στο οστούν. Η μύλη του εγκλείστου σωφρονιστήρα μπορεί να είναι ισοϋψής με το μέσο της ρίζας, το ακρορρίζιο ή τον αυχένα του παρακειμένου δοντιού. Οι έγκλειστοι σωφρονιστήρες που η μύλη είναι ισοϋψής με τον αυχένα των γειτονικών δοντιών, πρέπει να αφαιρούνται, διότι μπορούν να εμφανίσουν σε μεγάλο ποσοστό τερηδόνα ή απορρόφηση ρίζας στο γειτονικό δόντι, φατνιολυσία ή οδοντοφόρο κύστη. Εάν η μύλη του εγκλείστου βρίσκεται ισοϋψώς με την ρίζα του 2ου γομφίου και ο ασθενής έχει μικρή ηλικία, τότε είναι καλλίτερα να αναβάλουμε την επέμβαση για απώτερο χρόνο.Μερικές φορές έγκλειστα δόντια βρίσκονται μακράν της φυσιολογικής του θέσης, στην γωνία ή στον κλάδο της κάτω γνάθου. Η αφαίρεση ενός τέτοιου εγκλείστου, εάν είναι τυχαίο εύρημα και δεν συνοδεύεται από παθολογικές ενδοστικές επεξεργασίες (όπως οδοντοφόρες κύστεις), θα πρέπει να αποφεύγεται διότι θα προκαλέσει σοβαρή κάκωση στους πέριξ ιστούς χωρίς να προσφέρει σοβαρό θεραπευτικό αποτέλεσμα, πρέπει όμως να παρακολουθείται ανά τακτά χρονικά διαστήματα με ακτινογραφικό έλεγχο.
• Την απόσταση του προσθίου χείλους της κάτω γνάθου από τον 2ο γομφίο. Όταν η απόσταση αυτή είναι μικρότερη από 0,7cm, οι έγκλειστοι πρέπει να αφαιρούνται διότι εμφανίζονται βλάβες σε υψηλό ποσοστό.
• Το μήκος και την σχέση των ριζών με τα γειτονικά ανατομικά μόρια (τον πόρο του κάτω φατνιακού νεύρου για τους σωφρονιστήρες της κάτω γνάθου ή με το ιγμόρειο για αυτούς της άνω γνάθου). 

Β. Για τους κυνόδοντες.

• Τον αριθμό αυτών (μονόπλευρη ή αμφίπλευρη έγκλειση)
• Την διεύθυνση του επιμήκη άξονα του έγκλειστου (κάθετη, οριζόντια, εγκάρσια)
• Το βάθος έγκλεισης του μέσα στοοστούν.
  α) Υπερώϊα ή γλωσσικά.
  β) Προστομιακά.
  γ) Υπερώϊα εντόπιση της μύλης και προστομιακή της ρίζας.
  δ) Προστομιακή εντόπιση της μύλης και υπερώϊα της ρίζας.

 Γ. Για τους υπεράριθμους εγκλείστους:

• Τον αριθμό τους
• Την μορφολογία (οι υπεράριθμοι μπορεί να έχουν σχήμα κανονικού δοντιού ή να είναι άμορφοι) και τη διεύθυνση του επιμήκη άξονα (κάθετη, οριζόντια, εγκάρσια)
• Τη θέση τους στις γνάθους. Συνήθως εμφανίζονται στη μέση γραμμή της πρόσθιας περιοχής της άνω γνάθου ανάμεσα στους δύο κεντρικούς τομείς προστομιακά ή υπερώϊα, εμποδίζοντας πολλές φορές την ανατολή των μονίμων δοντιών. Πρέπει να γίνει διευκρίσηση εάν οι υπεράριθμοι είναι προστομιακά ή υπερώϊα με συμβατικές ακτινογραφίες ή αξονική τομογραφία, προκειμένου να αποφασισθεί το είδος του κρημνού προσπέλασης.

Οι έγκλειστοι τομείς, κυνόδοντες, προγόμφιοι και γομφίοι στην άνω και κάτω γνάθο είναι απαραίτητοι στον οδοντικό φραγμό και θα πρέπει να οδηγούνται σ’ αυτόν με χειρουργική αποκάλυψη και ορθοδοντική μετακίνηση ή να αφαιρούνται όταν η ορθοδοντική μετακίνηση τους είναι  προβληματική ή αδύνατη, όπως σε ηλικιωμένα άτομα όταν εμποδίζουν την τοποθέτηση κινητών προσθετικών εργασιών, ή σε όλες τις ηλικίες όταν αυτά σχετίζονται με την ανάπτυξη κύστεων ή όγκων.

Τα υπεράριθμα δόντια πρέπει να αφαιρούνται διότι εμποδίζουν συνήθως την ανατολή των μονίμων.

Η ηλικία του ασθενούς και ο βαθμός δυσκολίας της χειρουργικής επέμβασης είναι καθοριστικοί παράγοντες εάν η αφαίρεση των υπεραρίθμων θα γίνει με τοπική ή γενική αναισθησία. Η γενική αναισθησία βοηθά στην πολιτισμένη αντιμετώπιση των μικρών ασθενών μιας και οι συνήθως μικρές χειρουργικές επεμβάσεις που απαιτούνται, λαμβάνουν τεράστιες διαστάσεις στα μάτια των παιδιών.

Προσοχή !!!
Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός. Οι  παραπάνω πληροφορίες που παρέχονται εδώ είναι για γενική ενημέρωση  και δεν αποτελούν διάγνωση -  θεραπεία για όλους. Μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μου για οποιοδήποτε πρόβλημα ή ανησυχία σας. Με μεγάλη μου χαρά θα σας ενημερώσω για το κάθε τι και θα βρούμε μαζί  την καλύτερη δυνατή λύση.